صنعت برق به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های اساسی صنایع مختلف فولادی، معدنی، پتروشیمی، دارویی، غذایی و... به حساب می‌آید و تأثیر بسیار چشمگیری در توسعه و رونق این صنایع دارد.
علاوه بر اینها برق عامل مهم اثر گذار در توسعه اقتصادی و رشد رفاه اجتماعی جامعه از لحاظ نیاز مردم به آن در زندگی‌شان نیز است، بنابراین و با توجه به خاموشی‌ها و قطعی برقی که در سال‌های گذشته داشتیم، وضعیت فعلی نیروگاه‌های برق در تولید برق مورد نیاز کشور و صادرات آن امری مهم تلقی میشود که باید مورد توجه قرار گیرد. در این راستا پیمان کنعان، مدیرعامل شرکت توسعه مولد نیروگاهی جهرم در گفت وگویی از چالش‌ها و فرصت‌های نیروگاه‌های خصوصی گفت و به بررسی ابعاد این صنعت پرداخت.
* یکی از زیرساخت‌های لازم برای توسعه صنعت در کشورها نیاز به برق است.
دقیقا؛ انرژی الکتریکی به عنوان نیاز اولیه تمام صنایع اعم از فولادی، معدنی، پتروشیمی، پالایشگاهی، غذایی، دارویی و همه ارکان تولید یک جامعه است به همین خاطر صنایع کشور از نبود برق زیان می‌بینند به طور مثال در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۰ بنا به گزارش‌های رسمی که جامعه سندیکای فولادی کشور ارائه کردند حدود ۶ میلیارد دلار زیان ناشی از نبود برق متحمل شدند. این مورد فقط نمونه‌ای از صنایع بزرگ مثل فولاد است و قطعا در بخش‌های دیگر مانند سیمان، پتروشیمی، پالایشگاهی و... هم این زیان‌ها را داریم. این مشکل به صنایع بالادستی و پایین دستی نیز تسری خواهد داشت و علاوه بر آسیب‌های اقتصادی فوق، از دست دادن بازارهای بین‌المللی در اثر عمل نکردن به تعهدات در فروش کالاها و خدماتی که داریم هم موجب از دست دادن بازار جهانی و آسیب‌رسانی به صنایع و اقتصاد کشور میشود. بنابراین به صنایع توصیه میشود که به فکر تأمین برق مطمئن باشند و با سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاهی، حداقل اطمینان کامل از داشتن برق در طول زمان تولید محصولات خود داشته باشند تا بتوانند به ظرفیت‌های تولید خود برسند.
* در سال گذشته بین دو وزارتخانه نیرو و صمت تفاهمنامه‌ای برای حمایت از سرمایه‌گذاری نیروگاهی در بخش صنعت انجام شد...
بله و طبق این تفاهمنامه صنایع بزرگ مانند مجموعه چادرملو، گل‌گهر، فولاد مبارکه و سایر صنایع بزرگ می‌توانند از این بسته حمایتی استفاده کرده و در بخش نیروگاهی سرمایه‌گذاری داشته باشند؛ نکته‌ای که وجود دارد اینکه این حمایت‌ها لازم است ولی کافی نیست، ارکان دولتی این موضوع را امضا کرده و متعهد میشوند اما شرط کافی، عملیاتی کردن آن است یعنی در فرآیند آتی که سرمایه‌گذار یا سرمایه‌پذیر می‌خواهد این کار را انجام دهد واقعا این حمایت‌ها انجام شود و دوباره دچار بوروکراسی‌های اداری و یا ناهماهنگی نشویم.
* بنابراین نیاز به سرمایه‌گذاری ضروری به نظر می‌رسد؟
اگر قرار بر سرمایه‌گذاری نیروگاهی در شرایط حاضر باشد باید شرایط وجود منابع مالی کافی، مدیریت متخصص و با تجربه در این بخش تخصصی به کار گرفته شود تا بتوان این امر مهم را به سرانجام رساند.
لازم به ذکر است با وجود شرایط فوق زمان بندی احداث یک واحد سیکل ترکیبی کامل حدود ۳۰ ماه است. البته واحدهای گازی در حدود ۱۸ ماه وارد مدار میشوند اما تکمیل واحد سیکل ترکیبی ۳۰ ماه زمان می‌برد و برای رعایت این زمانبندی و اینکه بتوانیم فاصله بین تولید و مصرف را در بخش برق جبران کنیم نیاز به حرکتی جدی مبتنی بر دانش و مدیریت منابع داریم در غیر این صورت در سال های بعد مشکلاتمان برای تأمین برق بیشتر خواهد بود. در حال حاضر بخش خصوصی برق یعنی بخش سرمایه‌گذار نیروگاهی به شرط وجود شرایط توجیه اقتصادی آمادگی این را دارند که در این موضوع سرمایه‌گذاری و به تکمیل ظرفیت و جبران کمبود برق کمک کنند البته به شرطی که شرایط اقتصادی برای سرمایه‌گذاری جذاب باشد. در حال حاضر در برخی بخش‌های بزرگ صنعتی و معدنی با سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیروگاهی توافق و قراردادهایی بسته شده تا در رابطه با سرمایه‌گذاری در بخش نیروگاهی و تامین برق مورد نیاز آن صنعت کار را انجام دهند هرچند لازم است که وزارت صمت و وزارت نیرو مطابق تفاهمنامه‌ای مبادله شده حمایت صد در صدی و دقیقی را انجام دهند وگرنه باز هم به مشکل خواهیم خورد.
* اما نکته مهم اینکه قیمت تمام شده برق بسیار بالاتر از قیمت خریداری شده توسط وزرات نیروست.
بله، وزارت نیرو با قیمت دستوری و تکلیفی از بخش خصوصی تولید نیرو برق، انرژی را خریداری می‌کند، در حال حاضر قیمت بازار برق به ازای هر کیلووات ساعت، در سقف ۶۴۲ ریال است در حالی که قیمت تمام شده در مجموعه‌های نیروگاهی عددی بسیار بالاتر از این است. ساده‌تر اینکه اگر قرار بر سرمایه‌گذاری با شرایط اقتصادی فعلی باشد، این قیمت در حد قیمت‌های تضمینی که در حال حاضر بطور متوسط بالای ۵۰۰ تومان است باید خریداری شود که برای سرمایه‌گذار توجیه داشته باشد. در بازار برق قیمت خرید از بخش خصوصی ۶۴۲ ریال بابت انرژی و ۱۸۵ ریال بابت آمادگی است که این قیمت نه تنها بسیار کم است بلکه در نحوه و زمان پرداخت آن نیز مشکلات زیادی وجود دارد و مطالبات نیروگاه با تاخیرات زمانی زیادی و اندک اندک پرداخت میشود و این امر باعث مشکلات بحرانی برای مدیریت و راهبری و بهره برداری نیروگاه‌ها ایجاد می‌کند.
* در بخش مطالبات از وزارت نیرو با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستید؟
از سال گذشته وزارت نیرو در بخشنامه‌هایی به صنایع پر مصرف اعلام کرده که قیمت برق را باید به قیمت خرید تضمینی به آنها بفروشد(هر کیلووات ساعت متوسط حدود ۵۰۰ تومان) ولی باید در نظر بگیریم که در بخش خانگی هم از سال گذشته تصمیماتی گرفته شد تا کسانی که الگوی مصرف را رعایت نمی‌کنند قیمت واقعی تمام شده برق را بپردازند. حال در این میان سهم تولیدکننده نیروگاه خصوصی از افزایش قیمت‌هایی که دولت در صنایع و حتی به بخش مسکونی یا عامه مردم اعلام کرده، چیست؟ چون قیمت‌های خرید برق از نیروگاه‌ها همچنان دستوری و در همان سطح پایین خود است. انتظار داریم که این قیمت‌ها اصلاح شود، زمانبندی پرداخت مطالبات بهبود یابد و مطالبات نیروگاه‌ها را بدهند تا بتوان برای ادامه حیات نیروگاه هزینه کرد.
* چالش شما با وزارت نیرو دو موضوع بود؛ یکی قیمت گذاری دستوری و دیگری عدم تعهد...
تولیدکنندگان برق و نیروگاه‌داران خصوصی با چالش‌های عمده و بزرگی با تنها خریدار برق که وزارت نیرو است، مواجه هستند؛ یکی از مهمترین چالش‌ها قیمت دستوری و تکلیفی است که این قیمت اثر منفی در اقتصاد برق می‌گذارد، دومین موضوع پرداخت نکردن به موقع مطالبات نیروگاه‌هاست که با زمان‌های خیلی طولانی انجام میشود و هزینه‌های نیروگاه‌ها را پوشش نمی‌دهد ضمن آنکه این تأخیر زمانی آسیب‌های جدی به بخش تولید می‌زند جالب اینکه وزارت نیرو در برخی موارد به قوانین و احکام صادره از دستگاه های بالادستی و مراجع قضایی هم تمکین نمی‌کند برای مثال در بحث اصلاح قیمت و نرخ آمادگی، نیروگاه های بخش خصوصی از طریق دستگاه قضایی اقدام کرده و حکم قضایی گرفته اند ولی وزارت نیرو تا این لحظه آن را عملیاتی نکرده است بنابراین به طور خلاصه قیمت دستوری برق و نرخ پایین آن و پرداخت نکردن به موقع مطالبات به عنوان چالش‌های اصلی مجموعه نیروگاهی برق در بخش خصوصی است.
* میزان برق تولیدی تمام نیروگاه‌ها و نیاز کشور چقدر است؟
در حال حاضر حدود ظرفیت نیروگاهی منصوبه اعم از نیروگاه‌های قدیمی و جدید در کشور حدود ۸۳ هزار مگاوات است، نیروگاه‌های آبی، سیکل ترکیبی و تمام مجموعه‌هایی که تولید برق داریم و آنچه در حال حاضر و در پیک نیاز می‌تواند تولید شود، حدود ۵۹ تا ۶۰ هزار مگاوات با محدوده ۵ درصدی بیشتر یا کمتر است اما نکته قابل توجه که در سال ۱۴۰۰ با آن مواجه شدیم فاصله بین تولید و مصرف بود که حداقل بین ۱۵ هزار مگاوات است البته این به شرطی است که تمام ظرفیت‌های واحدهای صنعتی به طور کامل به مدار نیایند که اگر اتفاق بیفتد یعنی تمام شهرک‌های صنعتی و تمام واحدهای صنعتی ما بخواهند در پیک مصرف خود قرار بگیرند تا بتوانند تولیدات خود را با تمام ظرفیت خود انجام دهند، این عدد قطعا بیشتر خواهد بود.
* سرمایه‌گذاری برای ظرفیت ۱۵ هزار مگاواتی چه مقدار سرمایه نیاز دارد؟
اگر ۳۰ واحد سیکل ترکیبی ۵۰۰ مگاواتی داشته باشیم، هر بلوک سیکل ترکیبی حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری لازم دارد که این رقم را باید در ۳۰ ضرب کنیم که در این صورت حدود ۷ و نیم میلیارد یورو سرمایه‌گذاری می‌طلبد که عدد بالایی است. همچنین اگر زمانبندی این ظرفیت و نصب آن حدود ۳۰ ماه زمان ببرد و همه این پروژه‌ها با هم شروع شوند باید دید چه زمانی می‌توان این فاصله ۱۵ هزار مگاواتی را سرمایه‌گذاری و منابع مالی آن را تأمین کرد. در نتیجه باید زمانبندی آن را رعایت کنیم تا بتوانیم این فاصله را به حال حاضر برسانیم البته این در صورتی است که در سال‌های آتی رشد مصرف را صفر بگیریم و اگر رشد مصرف را هم به آن اضافه کنیم این اعداد همچنان به صورت تصاعدی بیشتر خواهند شد. آنچه مسلم است در سال ۱۴۰۰ کمبود برق را در حدود ۱۵ هزار مگاوات به طور متوسط داشتیم. اینکه از تابستان سال ۱۴۰۰ تا تابستان ۱۴۰۱ چه اتفاق مهمی در بخش توسعه نیروگاهی صورت گرفته که در ۱۴۰۱ با بی‌برقی مواجه نشویم جای سوال دارد؟، قطعا در ظرف ۷ یا ۸ ماه گذشته اتفاق خیلی بزرگی برای جبران ۱۵ هزار مگاوات کمبود برق نیفتاده و کماکان با مشکل کمبود برق در ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مواجه خواهیم بود.
* راهکار پیشنهادیتان برای خروج از این موضوع چیست؟
باید اقتصاد برق اصلاح شود؛ مدیریت جدی و جسورانه می‌خواهد تا تصمیمی بگیرند و اقتصاد برق را اصلاح کنند به عبارتی قیمت تکلیفی را بردارند و اجازه دهند که بخش خصوصی متعادل با طبیعت بازار محصول برق خود را سرمایه‌گذاری و عرضه کند. همچنین با انتخاب گروه‌های سرمایه‌گذار و مدیران با دانش، تجربه، تخصص و متعهد بتوانند زمانبندی و منابع مالی را مدیریت کنند تا بتوان این کمبود را در سنوات آتی اصلاح کرد.
* رویه فعلی بر روند معاملات در بازار سرمایه هم تاثیرگذار است.
صنعت نیروگاهی در بازار سرمایه مظلوم واقع شده است. اگر قیمت دستوری را در صنعت برق حذف کنند و اجازه دهند که کالای برق در روند طبیعی بازار سرمایه خرید و فروش شود، قطعا نشانه‌های مثبت و خوبی را خواهد داشت اما اگر اقتصاد برق مبتنی بر قیمت‌های دستوری بماند و همچنان مشتری عمده نسبت به تعهدات خود برای پرداخت مطالبات مجموعه نیروگاهی اقدام مناسب انجام ندهد، شرایط خوبی وجود نخواهد داشت. در صورت اصلاح این عوامل صنعت نیروگاهی قطعا به عنوان زیرساخت و نیاز اولیه بازار سرمایه و تولید می‌تواند با آینده بسیار خوبی همراه باشد. اتفاق مهمی که در سال ۱۴۰۰ رخ داد این بود که باوجود قیمت تکلیفی ۶۴۲ ریال (که بسیار کم است) ولی قیمت فروش در بازار شبکه برق در طول کل سال در محدوده سقف قیمت نوسان می‌کرد و معامله شد و این اتفاق نشان می‌دهد که کالای برق در حال رسیدن به ارزش واقعی خود است.
* با توجه به نیاز صنایع به برق و جذابیت آن در این شرایط، تابستان برای این گروه از بورسی‌ها مثبت است؟
با توجه به کمبود و همینطور نیاز صنایع به برق و نیاز شبکه به برق، سال ۱۴۰۱ نسبت به سال‌های گذشته برای فروشندگان برق یعنی نیروگاه‌داران چه در بخش خصوصی و چه در بخشی که قراردادهای خرید تضمینی دارند، بازار خوبی خواهد بود چون در کل طول سال می‌توانند با قیمت حداکثری بفروشند. برای روشن شدن موضوع به طور مثال اگر در زمستان سال ۹۹ قیمت برق به حدود ۲۵۰ ریال رسید، این قیمت در زمستان سال ۱۴۰۰ به طور متوسط در حدود ۵۷۰ ریال خریداری شد و قطعا در سال ۴۰۱ هم در کل طول سال آمادگی و انرژی روی سقف خود خواهد بود و نیروگاه‌دارانی که در بازار سرمایه هستند فروش خوبی خواهند داشت.
* فکر می‌کنید رعایت الگوی مصرف خانگی حلال مشکل کمبود برق میشود.
همانطور که گفتید همیشه به مردم توصیه میشود کم مصرف کنند و مراقب برق باشند اما توصیه تخصصی من این نیست که برق را کمتر مصرف کنیم بلکه توصیه می کنم که درست مصرف کنیم، با این حال حتی اگر همچنان به درست مصرف کردن آن ادامه و همراهی کنیم باز هم این موضوع از وظایف ارکان تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز نمی‌کاهد که تمام فشار را بر این بیاورند که مردم درست مصرف کنند، جبران کمبود تولید را در جای دیگری باید یافت و هر قدر هم که مصارف کاهش پیدا کند یا در واقع درست مصرف شود، باز بخش کمی از آن کمبود برق را جبران خواهد کرد چرا که عمده کمبود در تولید است. اگر به فکر اصلاح اقتصاد برق و کمک به بخش تولید برق در نیروگاه‌های بخش خصوصی نباشیم، آثار و گرفتاری‌های جبران ناپذیر در سال‌های آتی خواهیم داشت که به تمام بدنه اقتصاد کشور آسیب خواهد زد. امیدوارم مسئولان، دولت، مجلس، مسئولان ارشد نظام و همینطور بخش خصوصی با تعاملی همه جانبه، جدی و مبتنی بر دانش و واقعیت‌های موجود کشور در رابطه با بخش تولید و اقتصاد برق تصمیمات خوبی را بگیرند.
* به شرکت متبوع شما هم نگاهی داشته باشیم، «بجهرم» در ۱۴۰۱ طرح توسعه‌ای دارد؟
نیروگاه سیکل ترکیبی جهرم شامل ۳ بلوک سیکل ترکیبی است که مجموعا ظرفیت ۱۴۴۰ مگاوات را دارد، طرح‌های توسعه‌ای نیروگاه جهرم در سال گذشته تکمیل شد یعنی با ورود سه واحد بخار که اولی سال ۹۷، دومی سال ۹۸ و سومین واحد بخار در سال ۱۴۰۰ وارد مدار شبکه شدند، نیروگاه به ظرفیت کامل خود رسید. اتفاقی که می‌افتد اینکه با سیکل ترکیبی شدن افزایش تولید انرژی و درآمد انرژی آمادگی خواهد داشت و همینطور در اولویت تولید در شبکه برق خواهد بود. مورد مهمی که مجموعه نیروگاه جهرم دارد، اخذ گواهی ظرفیت است؛ نیروگاه جهرم مالک ۳۵۰ مگاوات معادل ۳۵۰ هزار برگه گواهی ظرفیت قابل عرضه در بازار بورس است که با ورود واحد سوم بخار به این عدد رسیده و در حال حاضر این ثروت خوبی است که برای نیروگاه جهرم وجود دارد.
* برنامه‌ای برای ارتقای واحدهای مختلف و افزایش سرمایه دارید؟
در برنامه‌های آتی در حال بررسی طرح ارتقای توان واحدهای گازی نیروگاه جهرم به عنوان یک طرح توسعه‌ای هستیم در حال حاضر مسائل فنی و مالی آن تحت بررسی است؛ پیش‌بینی می‌کنیم در صورت اجرا این طرح که حدود ۸۰ تا ۱۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاه اضافه میشود که این اقدام باز هم با خود گواهی ظرفیت به همان میزان می‌آورد و همچنین ظرفیت تولید در بخش انرژی و آمادگی بیشتر خواهد شد. با جذاب شدن کل بازار سرمایه همچنان نمادهای نیروگاهی هم از این فضا می‌توانند استفاده کنند. در حال حاضر برنامه خاصی برای بحث افزایش سرمایه نداریم ولی به هر حال اگر شرایط قانونی شرکت و همینطور بحث‌های مالی و اصلاح ساختارهای مالی لازم باشد این موضوع مورد توجه قرار خواهد گرفت.
* و نکته پایانی...
معمولا مجمع شرکت خرداد-تیر ماه برگزار میشود. در رابطه با تقسیم سود همانطور که می‌دانید وقتی واحدها طرح‌های توسعه‌ای دارند معمولا کمتر تقسیم سود می کنند تا بتوانند برای طرح‌های توسعه خود تامین مالی کنند؛ با توجه به تکمیل شدن طرح‌های توسعه‌ای نیروگاه جهرم، هرچند که بدهی‌هایی از بابت این طرح‌های توسعه باقی است اما در حال مدیریت هستیم تا پرداخت آن انجام شود؛ پیش‌بینی می‌کنیم امسال البته با نظر مجمع و مصوبه آن، چون طرح توسعه‌ای نداریم نسبت به سال‌های پیشین تقسیم سود مناسبی برای سهامداران انجام دهیم.
- نگین عظیمی - خبــرنگار
نظر شما